DEĞİŞKEN
Variable(Değişken) program çalışırken değerlerin geçici olarak depolanması için bellekte ayrılan yerdir. Bir değişkeni kullanmadan önce bilgisayara onu deklare etmekte ( tanıtmakta) fayda vardır. Bir Variable(Değişken)’i deklare etmek VBA’ya değişkenin ismini ve bu değişkende kullanacağınız veri türü’ nü belirtmek demektir. Veri türü değişkene yerleştireceğimiz değerin tam sayı, karakter dizisi, tarih, para birimi vb. bir türde olacağını belirtir.

VBA’da değişkeni deklare etmez isek, değişkenin ilk kullanıldığı anda bellek ayrılması kendiliğinden yapılır ve türü Vba tarafından Variant(Değişen) olarak kabul edilir. Variant veri türüne string(karakter dizisi), numeric(sayı), boolean(mantıksal değerler), array(dizi), object(nesne) türlerden herhangi biri depolanabilir. Bu durumda hiçbir zaman değişken atamaya gerek olmadığı düşünülebilir. Ufak çalışmalarda bellek ile ile ilgili bir sorun yaratmayacaksa değişken tanımlaması yapmadan direk değişkeni kullanabiliriz ve Vba buna hiç itiraz etmez. Ancak çalışmamız büyük ve çok sayıda değişken kullanıyorsak Variant ‘ ın hafızada en çok yer gerektiren veri türü olduğu unutulmamalı ve bir değişken’e istemediğimiz türden bir verinin depolanmasını kontrol etmek amacı ile değişkenleri tanımlamalı ve türlerini VBA’ya bildirmeliyiz.
Değişken tanımlamaya geçmeden önce bilmemiz gereken bir hususta değişkenlere verebileceğimiz isimlerdir. Bu konuda VBA’nın kısıtlamaları şu şekilde özetlenebilir.
• • Uzunluk en fazla 255 karakter olmalıdır.
• İlk karakter bir harf olmalıdır.
• İsimde +, -, /, *, !, <, >, ., <=, >=, <>, @, $, #, &, boşluk gibi karakterler olmamalıdır. Harf, rakam yada alt çizgi “_” kullanılmalıdır.
• Küçük harf büyük harf duyarlılığı yoktur. Yani vToplaM ile vtoplam, VTOPLAM hepsi aynı değişkendir. Vba değişkeni en son yazdığınız şekle uygun olarak değiştirecektir.
• VBA’nın anahtar sözcüklerinden (ve reserv kelimeler) biri olmamalıdır.
Bu kısıtlamalar dışında değişkene atadığımız ismin anlamlı olması ve ilk karakterde değişkenin türünü küçük harf ile yazıp daha sonra ilk karakter büyük olacak şekilde anlamlı bir kelime yazmak pek çok programcının kullandığı bir yöntemdir. Program içinde değişkeni gördüğünüz anda değişkenin veri türünü ve ne ile ilgili bir değer taşıdığını bilmek programda ileriki bir zamanda değişiklik yapacağınız zaman size çok kolaylık sağlayacaktır. Bunun yanında değişken isminizi program içinde sık sık kullanmak durumunda olacağınız için çok uzun değişken isimleride kullanışlı olmayacaktır. vAylikToplam, cSatis_Tutari, dtSevkTarihi gibi değişken isimleri örnek verilebilir.

VERİ TÜRLERİ
VBA’nın tanıdığı veri türleri aşağıda listelenmiştir.
Boolean Sadece True(Doğru) ve False(Yanlış) değeri alabilir. Bellekte 2 byte yer kaplar. Başka bir veri türüne döndürüldüğünde True ise -1, False ise 0 olur. Bir rakamı Boolean değişkene çevirdiğimizde 0 = False olur diğer tüm sayılar True değerini alır.
Byte 0-255 arasında pozitif bir tamsayı değeri alır. Bellekte 1 byte yer kaplar. En az yer kaplayan türdür.
Currency Para için kullanılan değişken türüdür. Ondalık virgülden önce 15 basamak ve virgülden sonra 4 basamak ayrılmıştır. Bellekte 8 byte yer kaplar.
Değişkeni Dim ile tanımlamamış bile olsak değişken isminin sonunda @ işareti kullanırsak Vba veri türü olarak Currency kabul edecektir.
Maasim@ = 520.45
Date Tarih ve zaman bilgisini depolamak için kullanılırlar. Bellekte 8 byte yer kaplar. 01 Ocak 1000 ile 31 Aralık 9999 arasındaki zaman aralığında bir değer alabilir. Değişkene bir tarih değeri girileceği zaman tarih # işaretlerinin arasına yazılır.
DogumGunum=#10/01/1970#
Double -1.79 x 10^308 ile 1.79 x 10^308 arasında değer alabilir. 8 byte yer kaplar. Değişken isminin sonuna # işareti konularak deklare edilebilir.
Integer -32768 ile +32767 arasında değer alabilir. 2 byte yer kaplar. Değişken isminin sonuna % işareti konularak deklare edilebilir.
Long 2,147,483,648 to 2,147,483,647 arasında tamsayı değer alabilir. 4 byte yer kaplar. Değişken isminin sonuna & işareti konularak deklare edilebilir.
Object Bir nesneye ait referansı tutar. Hafızada 4 byte yer tutar. Object olarak deklare edilmiş bir değişkene Set ile bir nesne referansı yerleştirilebilir.
Single -3.4 x 10^38 ile 3.4 x 10^38 arasında değer alabilir. 4 byte yer kaplar. Değişken isminin sonuna ! işareti konularak deklare edilebilir.
String Karakter dizisi. Değişken isminin sonuna $ işareti konularak deklare edilebilir.
Kod:
Dim DegiskenAdi As String

şeklinde uzunluk belirtilmeden deklare edildi ise 2 milyar karaktere kadar değer taşıyabilir.
Kod:
Dim DegiskenAdi As String *5
şeklinde sabit uzunluk belirtildi ise içine konulan karakter dizisinin belirtilen sayıdaki kısmını alır. Yukarıdaki örnek için “İstanbul” “İstan” olur.
Variant VBA’nın varsayılan veri türü. Herhangi bir tür belirtmediğimiz müddetce her değişken variant’tır. Variant her türde (sabit uzunlukta string ve kullanıcı tanımlı tipler dışında) veriyi tutabilir. Hafızada nümerik değer koyuldu ise 16 byte, karakter dizileri için 22 byte yer tutar. Esnekliğinden dolayı en fazla yer gerektiren veri türüdür.
Kullanıcı Tanımlı Değişkenler Kullanıcı tanımlı bir yada daha çok veri türü yaratılabilir. Veri türleri yaratmak için Type...End Type ifadeleri kullanılır.

DEĞİŞKEN TANIMLAMA
Bir değişken iki şekilde tanımlanabilir. Değişkeni kullandığımız anda yani Maas=500 dediğimiz anda artık Vba Maas adında bir değişkenimiz olduğunu bilmekte ve türünüde Variant kabul etmektedir. Buna dolaylı(örtük-implicit) tanımlama denilebilir. Avantajı değişkene ne zaman ihtiyaç duyarsak o an hiçbir ek işlem yapmadan kullanabilmemizdir, yani pratikliği.Ancak bir başka kod satırında bu değişkeni kullanmak isterken yanlışlık ile Maes yazar isek artık Maes adında yeni bir değişkenimiz olmuş olur. Türüde Variant olacağı için hafızada en çok yeri talep eder.
Bu sakıncalarından dolayı burada daha çok Açık ( Explicit) tanımlamanın üstünde duracağız. Açık tanımlama değişkenin kullanılmadan önce VBA’ya isminin (ve veri türünün) bildirilmesidir. Bu kodumuzun daha hızlı çalışması için faydalıdır. Bu bildirimi değişkene ihtiyacımız olduğu yerde yapabileceğimiz gibi genel kabul olarak prosedürün ilk başında yapılır. Bu şekilde kodun daha rahat okunur olması sağlanır.
Bir çoğunuz modüllerin en üst satırına yazdığımız Option Explicit terimini hatırlar. Bunun anlamı da editörün bizden tüm değişkenlerimizin Açık tanımlanmasını ister ve böylece değişken isimlerinden kaynaklanan hatalar en aza iner. Option Expilicit sadece bulunduğu modülde geçerlidir.
Tools>Options>Editor menüsünde "Require variable declaration" kutusunu işaretleyerek Vba editörümüzün her modülün başına Option Explicit yazmasını sağlayabiliriz.

Değişken tanımlamak için Dim anahtar kelimesini kullanırız. (Dimension = boyut kelimesinin kısaltılmışı). Kullanımı ise çok basittir.
Kod:
Dim DeğişkenAdınız [As VeriTürünüz]
Köşeli tırnağın anlamı Veri Türünü isterseniz belirtmeyebileceğiniz anlamına gelir. Bu durumda değişkeninizin türü Variant olacaktır.
Tek satırda aralarına virgül koyarak birden fazla değişken tanımlayabiliriz.
Kod:
Dim DeğişkenAdınız1 [As VeriTürünüz1], DeğişkenAdınız2 [As VeriTürünüz2]
DEĞİŞKENLERİN KAPSAMI VE ÖMRÜ


Değişkenin içinde taşıdığı değerin her prosedürde yada her modülde aynı olmasını, yada sadece içinde bulunduğu prosedürde geçerli olmasını isteyebiliriz. Bu özelliğe değişkenin faaliyet alanı diye tanımlıyoruz. Değişkenlerin üç tip faaliyet alanından bahsetmek mümkündür.

Prosedür seviyesi
Tanımlama işlemi prosedür içinde yapıldı ise değişkenimiz sadece bu prosedürde tanınmaktadır. Program akışı bir başka prosedüre geçtiğinde Vba bu değişken için ayrılan yeri boşaltmaktadır ve artık değişkenimiz tanınmamaktadır. Dolaylı tanımladığımız değişkenlerde Prosedür seviyesinde tanımlanmış kabul edilir.
Kod:
Sub AySonu()
Dim Odeme as Currency
……..
End Sub

Değişkenimizin ömrü-Static terimi : Bu değişkenimizin uygulama açık olduğu müddetce bir başka prosedürde de aynı değeri taşımasını istiyorsak Static kelimesi ile tanımlayabiliriz.
Kod:
Sub AySonu()
Static Odeme as Currency
……..
End Sub
Bu durumda uygulamamız sona erene kadar Odeme değişkenimiz son aldığı değer ne ise saklayacak ve prosedür bir kez daha çalıştığında bu son sakladığı değeri kullanacaktır.


Modül seviyesi – Private
Bir değişkenin modüldeki tüm prosedürlerde faaliyet göstermesi için prosedür dışında Dim yada Private anahtar kelimeleri ile tanımlanması gereklidir. ( Prosedür dışında kullanıldığında Dim kelimesi Private kelimesi ile aynı işi görür.)
Kod:
Private Gun as Date
Dim Odeme as Currency
Sub AySonu()
……..
End Sub
Proje seviyesi – Public
Prosedür dışında Public ile tanımlanan bir değişken tüm açık projeler tarafından kullanılabilir. Bir karışıklığa yol açmamak için modül başında Option Private Module yazar isek değişken sadece içinde bulunduğu projede kullanılır.

Türler Arası Dönüşüm

Bazı durumlarda değerleri belirli bir veri türünden bir başkasına dönüştürmek gerekebilir. Bu durumda aşağıda kısa açıklamaları bulunan terimleri kullanırız. Bu dönüşümleri kullanırken dikkat etmemiz gereken husus örneğin ondalık basamağı olan bir sayıyı Integer değişkene döndürdüğümüzde değerin ondalık kısmı yuvarlanır ve bir daha geri getirilemez.

d=değişkenimiz

CStr(d) : Matemetiksel değişkeni String değişkene dönüştürür
CInt(d) : Matemetiksel değişkeni yuvarlayarak Integer değişkene dönüştürür
CLng(d) : Matemetiksel değişkeni Long değişkene dönüştürür
CCur(d) : Matemetiksel değişkeni Currency değişkene dönüştürür.
CSng(d) : Matemetiksel değişkeni Single değişkene dönüştürür
CDbl(d) : Matemetiksel değişkeni Double değişkene dönüştürür
CVar(d) : Matemetiksel değişkeni Variant değişkene dönüştürür
CBool(d) : Matemetiksel değişkeni Boolean değişkene dönüştürür. Sonuç True/False (-1/0). 0 olmayan her ifade (-1) olarak sonuçlanır.
CByte(d) : Matemetiksel değişkeni Byte değişkene dönüştürür
CDate(d) : Matemetiksel değişkeni Date değişkene dönüştürür

nihat hocam anlatım için teşekkürler

Henüz yeni gördüm.Emeğiniz için teşekkür ederim. Saygılar...

Sayın nihatkr;

Günaydın.. İyi hafta sonları...

Bir çoğumuzun çok az bildiğimiz bir konudaki detaylı anlatımınız için teşekkürler.

(26/07/2009, 09:03)assenucler yazdı: Sayın tdsharun;

Günaydın.. İyi hafta sonları...

Bir çoğumuzun çok az bildiğimiz bir konudaki detaylı anlatımınız için teşekkürler.

sayın nihatkr hocam çok teşekkürler,
syn:assenucler sizde sanırım isimleri karıştırdığın yanlış dediniz,

Sayın C*E*L*O*Y*C*E;

İstemeyerek yaptığım isim hatasını, düzeltme fırsatını bana verdiğiniz için teşekkür ederim.

İyi hafta sonları...